15 juli 2022
De tijd dringt voor mensenrechten – Uitreiking Mensenrechtenprijs voor Nederlandse Ambassades
Mensenrechtenprijs voor Nederlandse Ambassades uitgereikt aan ambassades in Costa Rica, Hongarije en Polen
Afgelopen juni reikten 18 Nederlandse mensenrechten- en ontwikkelingsorganisaties de eerste editie van de Mensenrechtenprijs voor Nederlandse ambassades uit. De uitreiking vond plaats op het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag, in de week van de jaarlijkse Ambassadeursconferentie.
De tijd dringt voor mensenrechten
De prijs, een door AtelierNL handgemaakte zandloper, symboliseert het belang van urgente actie. Mensenrechten, democratie, en de rechtsstaat staan onder druk en moeten dringend worden beschermd. De winnende ambassades hebben zich, ondanks een moeilijke context, op veerkrachtige en doeltreffende wijze ingezet voor mensenrechten en het maatschappelijk middenveld. Hiermee hebben ze laten zien dat een proactieve, innovatieve en moedige aanpak mogelijk is.
De rol van ambassades
De eerste spreker, Piet de Klerk, jurylid, voorzitter van de Raad van Toezicht van het Nederlands Helsinki Comité en voormalig diplomaat, reflecteerde op de rol van ambassades en wees op het belang van waardegedreven besluitvorming. De mensenrechtensituatie verslechtert wereldwijd, onder meer door de groei van autoritarisme, misbruik van anti-terrorisme maatregelen, misbruik van noodwetgeving en technologische ontwikkelingen op het gebied van tracking. In deze context is een actieve rol van Nederlandse ambassades op het gebied van mensenrechten en de ruimte voor het maatschappelijk middenveld ontzettend belangrijk en noodzakelijk.
Het doel van de prijs
Juryvoorzitter en directeur van Free Press Unlimited, Ruth Kronenburg, legde uit dat de prijs is bedoeld om het werk van ambassades te erkennen en om diplomaten te inspireren en aan te moedigen.
“Met de prijs spreken wij onze waardering uit voor het proactieve werk van Nederlandse ambassades op het gebied van mensenrechten. We hopen dat de prijs alle ambassades verder aanspoort om mensenrechten op proactieve en innovatieve manieren te beschermen en bevorderen.”
Ambassadeur Christine Pirenne met de prijs. Foto: Ministerie van Buitenlandse Zaken
Tweede plaats
De runners-up zijn de Nederlandse ambassades in Hongarije en Polen, die gezamenlijk de tweede plaats bekleden. In beide landen worden de mensenrechten steeds meer ondermijnd. Ook in Europa zijn we dus niet vrij van het toenemende autoritarisme, en moeten we ons inzetten om deze negatieve trend tegen te gaan. De Russische inval in Oekraïne markeert bovendien een geopolitiek kantelpunt. Deze oorlog laat nog eens extra de noodzaak zien van versterking van het maatschappelijk middenveld in de regio.
Désirée Bonis, de Nederlandse ambassadeur in Hongarije, was namens de twee ambassades aanwezig om de prijs in ontvangst te nemen. Beide posten zetten zich actief in om lokale organisaties en mensenrechtenverdedigers zo goed mogelijk te ondersteunen en zullen zich hard blijven maken voor mensenrechten.
Eerste plaats
De Nederlandse ambassade in Costa Rica won de eerste prijs. De ambassade vertegenwoordigt Nederland in maar liefst 5 Midden-Amerikaanse landen en werkt daar actief samen met het maatschappelijk middenveld, bijvoorbeeld door steun te verlenen aan diverse groepen, zoals journalisten, sociale bewegingen, vrouwen- en mensenrechtenactivisten. Via het pop-up initiatief heeft de ambassade bovendien een groot bereik en zichtbaarheid in de regio behaald. Christine Pirenne, de Nederlands ambassadeur in Costa Rica, nam de prijs dankbaar in ontvangst en benadrukte dat hoewel zichtbaarheid niet zonder gevaren is, het ondersteunen van het lokale maatschappelijk middenveld zowel noodzakelijk als een prioriteit voor Nederland is.
Uitdagingen en best practices
Na de prijsuitreiking volgde een paneldiscussie over hoe ambassades en het Ministerie van Buitenlandse Zaken zich kunnen inzetten om te voorkomen dat de ruimte voor mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties nog verder afneemt.
Diplomaten als mensenrechtenverdedigers
Sergey Golubok, internationaal mensenrechtenadvocaat en expert bij het Nederlands Helsinki Comité, gaf aan dat het werk van diplomaten van groot belang is voor de verdediging van mensenrechten. Diplomaten kunnen en moeten mensenrechten op verschillende manieren verdedigen, bijvoorbeeld door zich uit te spreken over misstanden, deze zichtbaar te maken en oplossingen voor te stellen. Maar ook door hun eigen aanwezigheid te gebruiken om verandering op gang te brengen. Zo kan bijvoorbeeld de aanwezigheid van diplomaten bij LGBTIQ+-evenementen zorgen voor cruciale bescherming van de aanwezigen. Eigenlijk zouden diplomaten zichzelf dus ook mensenrechtenverdedigers kunnen noemen.
EU-richtsnoeren
Ook Nicole Sprokel, Senior Political Affairs Officer bij Amnesty International Nederland, wees erop dat ambassades de verantwoordelijkheid hebben om zich in te zetten voor mensenrechten en maatschappelijke organisaties en mensenrechtenverdedigers te beschermen en ondersteunen. Een belangrijk instrument in dit verband zijn de EU-richtsnoeren voor mensenrechtenverdedigers, die door alle Nederlandse ambassades actief moeten worden uitgevoerd. Ook is het van essentieel belang dat Nederlandse diplomaten zich uitspreken als overheden proberen om repressieve wetten door te voeren.
De mensenrechtenambassadeur
De mensenrechtenambassadeur, Bahia Tahzib-Lie, lichtte toe dat haar eigen rol onder meer bestaat uit het stimuleren van het werk van ambassades en het overbrengen van hun boodschap naar een wijder publiek. Ter afsluiting concludeerde zij dat de prijs een belangrijke bevestiging is van het mensenrechtenwerk van de ambassades.
Conclusies
De Mensenrechtenprijs voor Nederlandse Ambassades ademt hoop uit, maar wijst ook op al het werk dat nog te doen is. De uitreiking van de prijs biedt gelegenheid om best practices uit te wisselen en discussie op gang te brengen over de bescherming van de ruimte voor het maatschappelijk middenveld, mensenrechten en wereldwijde ontwikkelingen op dit gebied. De prijs benadrukt de belangrijke rol die ambassades spelen in het steunen van mensenrechtenverdedigers en het maatschappelijk middenveld, om te zorgen dat zij ondanks de verslechterende context hun werk kunnen blijven doen. Met de prijs wordt opgeroepen om de hoop niet te verliezen en de inspanningen te vergroten.
De volgende Mensenrechtenprijs voor Nederlandse Ambassades wordt in 2024 uitgereikt.
De Mensenrechtenprijs voor Nederlandse ambassades is een gezamenlijk initiatief van ActionAid, Amnesty International Nederland; Arisa, COC Nederland; Cordaid; Defence for Children-ECPAT; Free Press Unlimited; Hivos; International Campaign for Tibet; IUCN NL; Justice and Peace; Lawyers for Lawyers; Nederlands Helsinki Comité; Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten; Oxfam Novib; Peace Brigades International; PAX.